Heuvelrug Energie doet mee met een zogenoemde ‘beauty contest’ voor energieprojecten van de gemeente Utrechtse Heuvelrug. Huib de Vriend van de lokale energiecoöperatie is één van de drijvende krachten achter het initiatief voor een zonneveld langs de A12. “Wij doen het project samen met een groep bewoners en Pure Energie. Samen met de omwonenden pakken we de lead”, zegt hij. “Zonder de projectleiderspool van Energie van Utrecht en het provinciale Ontwikkelfonds, hadden wij dit niet zo voortvarend kunnen oppakken.”

Huib is sinds de oprichting van Heuvelrug Energie tien jaar gelden betrokken bij de lokale energiecoöperatie. Als adviseur in governance van biotechnologie gaf hij jarenlang advies over abstracte onderwerpen en -zoals hij het zelf noemt – ‘beloftes voor de toekomst’.

“Het werk dat ik doe voor Heuvelrug Energie is juist heerlijk concreet, lokaal, duurzaam, toekomstgericht, vernieuwend en bovenal: wij doen het samen”, somt hij de voordelen op. “Mijn advieswerk bouw ik nu af omdat mijn hart ligt bij duurzaamheid en de energietransitie. Voor Heuvelrug Energie verzorg ik de communicatie, houd ik de website op orde, verstuur nieuwsbrieven, onderhoud de perscontacten en redigeer onze officiële brieven.”

“Het werk dat ik doe voor Heuvelrug Energie is heerlijk concreet, lokaal, duurzaam, toekomstgericht, vernieuwend en bovenal: wij doen het samen”

Ontwerpateliers agrariërs

Technisch gezien is de energietransitie niet heel ingewikkeld volgens het bevlogen bestuurslid. “Het is vooral het maatschappelijke aspect dat de omslag moeilijk maakt. Als samenleving moeten wij omdenken van individuele en private naar collectieve en publieke benaderingen. Deze verandering kost tijd.”

Zo ziet hij als alumnus van de Universiteit Wageningen dat boeren in de knel zitten. “De landbouw moet natuurinclusief worden, maar tegelijkertijd kunnen boeren door het huidige landbouwbeleid en de wijze waarop banken hen financieren bijna niet anders dan doorgaan op de weg van intensivering die zij zijn ingeslagen”, licht hij toe. “Dat kan anders en wij willen daarom met agrariërs ontwerpateliers starten om nieuwe mogelijkheden te bekijken. Hoe kunnen zij hun bedrijf toekomstgericht wel voortzetten met oog voor natuur en milieu? Wij zien kansen en duurzame energieopwek als verdienmodel is daar één van.”

Zonneveld

Het idee voor ontwerpateliers is nog in een beginfase en moet nog aarden. Concreter is de ontwikkeling van drie projecten voor duurzame opwek, waarbij Heuvelrug Energie is betrokken. Het meest enthousiast is Huib over het project voor een zonneveld van ongeveer 15 hectare ter hoogte van Overberg langs de A12.

“De zoektocht naar locaties voor windmolens leidde in dit gebied tot heel veel onrust”, blikt hij terug. “Onder die druk heeft het college van B&W het voorstel ingetrokken en en moet er opnieuw naar zoekgebieden voor wind worden gekeken.” Vanzelfsprekend is dit voor de vrijwilligers van Heuvelrug Energie een domper, is zijn vervolg. “We kunnen wel praten over innovatieve technieken, maar de urgentie is groot en de combinatie van zon en wind is wat wij nú hebben om de energietransitie te doen slagen.”

“Tegen emoties vechten met feiten, win je niet. Daarom hebben wij onszelf op de thee uitgenodigd om weer ‘on speaking terms’ te komen met de bewoners”

Theedrinken

Niettemin is het verzet tegen windenergie zo massief, dat binnen de lokale energiecoöperatie is besloten het gesprek met bewoners anders in te steken. “Tegen emoties vechten met feiten, win je niet. We moesten eerst weer ‘on speaking terms’ komen met de bewoners”, licht Huib de situatie van dit voorjaar toe. “Daarom hebben wij onszelf uitgenodigd op de thee bij de mensen om te kijken wat wel mogelijk was. Toen bleek dat veel bewoners helemaal niet tegen de energietransitie zijn en -net als wij – de morele plicht voelden om onze aarde beter achter te laten. Windenergie in hun eigen omgeving vonden zij alleen geen optie. Over zonnepanelen wilden zij wel meedenken en –doen.”

Beautycontest

De gesprekken hebben er toe geleid dat Heuvelrug Energie samen met een groep bewoners en Pure Energie een voorstel heeft ingediend voor zon op land en zon op dak bij de gemeente Utrechtse Heuvelrug. “Meestal zijn het grote leveranciers die zich inschrijven voor zo’n beauty contest”, zegt hij. “Het maakt ons extra trots dat wij als lokaal initiatief nu ook volwaardig meedoen.”

Huib schat de eigen kansen om de strijd te winnen hoog in. “Initiatieven scoren veel punten voor participatie bij de planvorming. Ook het realiseren van 50% lokaal eigendom telt voor de gemeente zwaar mee. Aan beide voorwaarden voldoen wij volledig.”

Bottum-up

Het enige waardoor de score volgens hem lager uit kan vallen, is de mate waarin het plan is dichtgetimmerd. “Wij bieden nog geen pasklare oplossing, omdat wij  -bottum-up- vanaf het begin samen met bewoners willen optrekken. Hoe passen wij het zonneveld zo in dat de panelen het landschap versterken? Dat kan met haagjes of gedeeltelijke vernatting van het gebied. Goed voor de biodiversiteit, maar kan dit ook op ander manieren? Dit soort vragen willen wij samen met omwonenden beantwoorden. De gemeente moet begrijpen dat het onmogelijk is om alles volledig uit te werken als zij tegelijkertijd medezeggenschap in de planvorming ook belangrijk vindt.”

“Ons plan is niet op voorhand dichtgetimmerd. Wij bieden geen pasklare oplossing, omdat wij vanaf het begin samen met alle betrokkenen willen optrekken.”

Business case

Om als lokaal initiatief mee te kunnen doen met ‘de commerciële jongens’ is veel kennis en expertise nodig. Bijvoorbeeld het doorrekenen van de business case is alleen met veel verstand van zaken te doen. Huib: “Hiervoor doen wij een beroep op de expertise binnen de projectleiderspool van Energie van Utrecht. Het gezamenlijk inhuren van kennis was destijds precies de bedoeling die de Utrechtse coöperaties hadden met de oprichting van het projectenbureau. Bij ons project blijkt dat het uitstekend werkt.”

Ook heeft Heuvelrug Energie een aanvraag bij de provincie ingediend voor het Ontwikkelfonds. “Wij kunnen nu voor de risicovolle opstartfase van het project geld lenen. Bijvoorbeeld voor de inzet van een landschapsarchitect en andere deskundigen. Gaat het project door? Dan betalen wij de lening met een opslag terug. Mocht dit onverhoopt niet het geval zijn, dan lijden wij geen financiële strop. Al met al kunnen wij dankzij Energie van Utrecht en het Ontwikkelfonds de lead pakken in grootschalige opwek.”