Expeditie Warmte gaf hun de kans om een aquathermie warmtenet project uit te werken en op te starten. Maar hoe nu verder? Hoe kunnen de vrijwilligers verder met het voorbeeldproject in de Utrechtse wijk Oog in Al? Rento Hermanns en Dymph Hoffmans van het bestuur van Oog voor Warmte praten over waar ze tegenaan lopen en hoe ze verder willen.

Duurzaam van jongs af aan

Rento Hermanns en Dymph Hoffmans houden zich beiden al lange tijd bezig met duurzaamheid. Rento is een architect die zijn groene inspiratie opdeed bij aardrijkskunde. Hij belandde vervolgens in de wereld van biologische winkels en restaurants. Door de mensen daar werd hij verder geïnspireerd. Tijdens zijn studie leerde hij nog meer en paste hij vaak groene bouwprincipes toe in zijn werk. Maar hij kwam pas fulltime in de groene wereld terecht nadat hij in de crisis van 2008, zoals zoveel architecten, ontslagen werd. Hij begon als zzp’er en bouwde een bedrijf op dat huiseigenaren helpt hun huizen beter te isoleren.

Dymph leerde de natuur te waarderen door tijd door te brengen in het bos en vogels te kijken met een oom. Haar liefde voor de natuur leidde haar als één van de eersten naar de studie ecologie aan de Universiteit Utrecht, waar ze ook bekend raakte met krakers en studentenvakbonden. Vervolgens ging ze voor de Milieufederatie werken in de Provincie Zuid-Holland. Daarna ging ze naar de afdeling milieu van Gemeente Utrecht en via verschillende functies ging ze een jaar geleden met pensioen als projectmanager bij de sector Ruimte.

“Het was maar een idee”

Rento en Dymph wonen allebei in de Utrechtse wijk Oog in Al langs het Merwedekanaal. Oog in Al ligt op wat technisch gezien een eiland is, voornamelijk met huizen gebouwd in de jaren ‘30. Het is een gewilde wijk, zoals ze zeggen.

Een paar jaar geleden kwam Rento op het idee om in het scoutinggebouw in Oog in Al een warmtenet aan te leggen voor de huizen rondom het park. Dat project ging niet door.

Uitnodiging om mee te doen voor de prijsvraag

Doordat Rento het project had geopperd bij de Gemeente Utrecht werden ze uitgenodigd om deel te nemen aan Expeditie Warmte, een wedstrijd voor innovatieve warmtenetprojecten. “Vijf buurtinitiatieven mochten met warmte-experts onderzoeken of warmte op een duurzame, lokale manier kon worden gerealiseerd,” licht Rento toe. Dymph: “We zijn bij elkaar gekomen omdat een aantal mensen iets met duurzaamheid en iets met klimaat wilde doen.”

Voor hun inzending werden ze ondersteund door een technische consultant en een communicatiebedrijf. Samen met Nieuwe Warmte en WindMee Advies stelden zij een plan op voor een wijkwarmtenet met aquathermie uit het naastgelegen Merwedekanaal. Aquathermie is een warmtenet dat werkt door in de zomer met een warmtewisselaar in het kanaal de warmte uit het oppervlaktewater te halen en op te slaan in de bodem en in de winter het warme water (ongeveer  20 graden) te transporteren naar de woning. Bij de woning staat een warmtepomp die dit water opwarmt naar 40 tot 60 graden voor de cv-installatie en een boiler om te kunnen douchen. Zonnepanelen kunnen dan stroom leveren aan de warmtepomp en de boiler.. Om de organisatie structuur te geven hebben ze vereniging Oog voor Warmte opgericht.

De techniek wordt al toegepast in een paar andere projecten, maar zoals Rento zegt, “Dit is het eerste project in Nederland waar het uitgeprobeerd wordt voor jaren-‘30 woningen die minder goed geïsoleerd zijn. Daarom is het spannend of het allemaal kan.” De oudere woningen moeten namelijk geïsoleerd worden om te kunnen profiteren van het warmtenet, maar ze kunnen nooit zo goed geïsoleerd worden als moderne huizen.

Het projectplan kwam in slechts drie maanden tot stand en zoals Dymph zegt: “Doordat de bedrijven ook meewerkte en heel veel wisten konden we snel stappen maken. Heel globaal lijkt het een haalbaar en uitvoerbaar plan te zijn.”

Ingewikkelder dan het lijkt

Maar het blijkt dat veel meer uitwerking nodig is dan in eerste instantie gedacht. Het grootste probleem is dat het allemaal nieuw is. Zoals Dymph zegt: “Warmte is zo’n nieuw ding. Zon en wind is best wel uitgewerkt maar warmte is echt nog in ontwikkeling. Hoe het juridisch zit is nog niet duidelijk, wie gaat het warmtenet beheren, wie wordt energieleverancier, wordt er een warmtekavel toegekend door de gemeente, hoe groot wordt het warmtekavel, al die soort dingen. En dan moeten we kiezen uit laagtemperatuur, middentemperatuur of hoge temperatuur. Al die dingen zijn nog niet uitontwikkeld in warmte… Ook kan niemand ons vertellen hoe het moet omdat het er nog niet is.” Rento vult aan: “We zijn pioniers. En dat kost een hoop tijd, dat pionieren. Tjonge jonge.”

Door de kuil heen geholpen

Rento: “We hebben geen geld om het plan verder uit te werken, hoe duur het moet gaan worden en hoe het eruit moet gaan zien. En we hebben nog niemand gevonden die dat ook kan uitwerken. We zitten in een soort patstelling momenteel.”

Ze hebben advies en hulp gevraagd bij de vele organisaties in dit gebied en zijn blij dat er hulp aangeboden is. Maar Dymph heeft wel één kanttekening: “Er zijn best veel mensen die ons willen helpen maar allemaal met algemene en theoretische adviezen. Maar de theorie toepassen op de lokale situatie, dat is echt anders dan makkelijk. En adviezen moeten allemaal uitgevoerd worden. Hulp bij uitvoeren geeft bijna niemand.”

Dit probleem bracht hen bij Energie van Utrecht dat hen suggesties heeft gegeven met wie te praten. Ze zijn nu in gesprek met meerdere partijen die hen hopelijk wel de gevraagde praktische ondersteuning kunnen gaan bieden. “Kleine subsidies bij de gemeente of de provincie aanvragen, dat kunnen we zelf en dat doen we dan ook,” zegt Dymph. “Maar wil je echt een proeftuinsubsidie aanvragen bij het Rijk, ja dat is zo’n grote klus om te regelen dat we dat niet eventjes op een achternamiddag kan doen.” Rento: “We zoeken nu een soort projectleider die het allemaal kan aansturen.” Ze denken dat een van de mensen met wie ze nu praten die projectleider wordt.

Het gaat zeker door!

Ondanks de patstelling zijn ze wel van overtuigd dat het doorgaat. Of, zoals Rento zegt, “Het moet een voorbeeld worden.” Het heeft brede belangstelling. De gemeente, de provincie en het waterschap noemen allemaal het project als ze het over warmtenetten en aquathermie hebben. Er zijn veel oudere wijken die van het gas af moeten, dus concrete manieren om dat te doen zijn heel welkom.

Advies voor anderen?

En wat zou je aan anderen adviseren die een soortgelijk project willen opstarten? Rento kijkt in de toekomst: “Als het plan uitgewerkt is dan kan het een voorbeeld zijn voor andere moeilijke wijken die vlakbij het water zitten. Eigenlijk moeten ze ons volgen en onze ideeën kopiëren.” Maar ze kunnen deze plan niet helemaal overnemen, want zoals Dymph zegt: “Elke situatie is nog anders. Je kunt nooit een plan een-op-een precies hetzelfde uitvoeren.”

Maar ze zeggen ook allebei “Doen!” Rento: “Het helpt om een opstart te maken met een goede partij die je technische kan helpen.” Dymph vult met veel enthousiasme aan: “Het is leuk om mee te puzzelen en bezig te zijn, en je leert een hoop van. En je kunt behoorlijk veel bereiken.”

Ze kijken zelf allebei uit naar wat ze hopen te bereiken met de nieuwe projectleider en hun groep vrijwilligers: heel Oog in Al van het gas af!