Foto: Eddy Steenvoorden

Een mooi energielandschap creëren met windmolens en zonnevelden in de Utrechtse polders Rijnenburg en Reijerscop. Dat is de ambitie van lokale energiecoöperatie Rijne Energie. Voorzitter Guido van Loenen volgt het proces op de voet en heeft een waardevolle tip voor coöperaties die nadenken over grootschalige opwek. “Zorg voor continuïteit. Wij hebben een goed team met brede expertise. Als het nodig is, staan nieuwe teamleden in de startblokken.”

Precies een jaar geleden selecteerde de gemeente Utrecht Rijne Energie als initiatiefnemer voor een energielandschap in de polders Rijnenburg en Reijerscop. Daar ging veel voorbereiding aan vooraf, zegt voorzitter Guido van Loenen. “In november 2020 dienden we ons plan in voor een duurzame energie in de polders. Het ging toen om drie windmolens en zeven hectare zonneveld. Dit kan in deze onderzoeksfase nog uitgebreid worden tot acht turbines en 230 hectare zonnepanelen. Daarvoor laten wij nu de scenario’s onderzoeken.”

“Ons doel is om in ieder geval voor 50% lokaal eigenaarschap te realiseren”

Lokaal eigenaarschap

Rijne Energie werkt in dit project samen met Eneco, BHM Solar en De Windvogel. “Wij onderkenden al snel dat wij andere partijen nodig zouden hebben om onze ambitie te laten slagen”, aldus Guido. “Wij hebben nog nooit met dit bijltje gehakt en begrepen goed dat onze kwaliteiten op een ander vlak liggen dan de professionele spelers. Ons doel is wel om zoveel mogelijk lokaal eigenaarschap te realiseren, in ieder geval voor 50%.”

Aanbellen

In elke stap van het proces is het betrekken van omwonenden en belanghebbenden prioriteit geweest, is zijn vervolg. Zo heeft Rijne Energie omgevingsraden en informatiebijeenkomsten georganiseerd en kan iedereen zich abonneren op de nieuwsbrief. “Dat is niet genoeg”, zegt Guido kort en bondig. “Als extra inzet hebben wij aangebeld bij de mensen die in het gebied wonen om persoonlijk met hen te spreken, dat doen we regelmatig.” Dat heeft niet tot onaangename situaties geleid, geeft hij aan. “Wij merkten dat mensen dit waarderen. Zij zijn het niet altijd met je eens, maar staan wel open voor een gesprek.”

“Wij merken dat mensen persoonlijk contact waarderen. Zij zijn het niet altijd met je eens, maar staan wel open voor een gesprek”

Omgevingsberaad

Gesprekken met omwonenden leiden ook daadwerkelijk tot betere ideeën, benadrukt de coöperatievoorzitter. “De opstelling van de windturbines hadden wij heel logisch in een lijn bedacht”, licht hij toe. “Tijdens het omgevingsberaad bleek dat omwonenden een rustig beeld in het landschap veel belangrijker vinden. Onze lijn is niet van elk perspectief zichtbaar, dus dan gaat het effect verloren. Feedback die wij natuurlijk meenemen. Daarnaast is het altijd goed om te weten welke zorgen er zijn als het gaat om slagschaduw, geluid en uitzicht.”

Crowdfunding

Rijne Energie heeft in de Notitie Reikwijdte en Detailniveau vastgesteld wat de coöperatie wil laten onderzoeken in de milieueffectrapportage. Guido: “Het gaat dan om verschillende windmolen-opstellingen, in combinatie met zonnevelden en de impact daarvan op de omgeving. Hoeveel duurzame energie kunnen wij voor Utrecht opwekken, terwijl wij tegelijkertijd eventuele hinder beperken?”

“Hoeveel duurzame energie kunnen wij voor Utrecht opwekken, terwijl wij tegelijkertijd eventuele hinder beperken?”

Voor het uitvoeren van deze MER en andere voorbereidingen in deze fase van het project is 400.000 euro nodig, waarvan Rijne Energie 100.000 euro bijdraagt. Met een crowdfundingsactie had de energiecoöperatie dit bedrag binnen 10 dagen bij elkaar en was er uiteindelijk 25% meer toegezegd. “Bijzonder”, zegt Guido, “want het is een risicovolle investering. Er is ook woningbouw gepland in het gebied en dat kan een bedreiging zijn voor de realisering van het energielandschap.” Het geeft volgens hem de betrokkenheid aan van de ruim vijfhonderd leden van Rijne Energie, van wie 189 mensen hebben meegedaan met de investeringsronde.

Startblokken

Het succes van de crowdfunding en van de andere acties die Rijne Energie onderneemt, dicht hij toe aan het goede team van de coöperatie. “Wij boffen dat wij zowel mensen die de financiële kant goed kennen als echte communicatiespecialisten in onze organisatie hebben. Ik denk dat het heel belangrijk is om in de breedte goed georganiseerd te zijn. Daarbij werk je met vrijwilligers en dat kan nadelig zijn voor de continuïteit. Wij betrekken zoveel mogelijk mensen bij ons project, zodat nieuwe teamleden in de startblokken staan als het nodig is.”

In het begin is de financiële en administratieve kant onderschat, vervolgt Guido eerlijk. “Je denkt dat je de boel snel op orde kan hebben en dan valt dat tegen. Met veel dank aan onze penningmeester hebben wij dit het afgelopen jaar goed kunnen oppakken.”

“Wij betrekken zoveel mogelijk mensen bij ons project, zodat nieuwe teamleden in de startblokken staan als het nodig is.”

Waan van de dag

Verder is het aan te raden om je niet te laten leiden door de waan van de dag, adviseert de voorzitter van Rijne Energie. “Op Twitter en vooral op Facebook verschijnen voortdurend berichten, ook van tegenstanders. Wat doe je daarmee? Wij hebben in onze communicatie ervoor gekozen om onze strategie op de lange termijn in plaats van de dag van morgen als stip op de horizon te zetten.”

‘Teleurstelling in de tijd’ noemt hij als grootste valkuil in dit soort trajecten. “Als alles goed gaat, kunnen wij in 2024 de windturbines realiseren. De zonnevelden misschien een jaar eerder, maar daar zijn we dan – midden in de klimaatcrisis – al 5 jaar mee bezig. Soms is het lastig om het overzicht van start tot eindpunt vast te houden. Ook bij omwonenden voel je de participatiemoeheid. Juist dan is het belangrijk om hen mee te blijven nemen.”

Voorkeursalternatief

Voor de zomer is de MER afgerond en is duidelijk wat het voorkeursalternatief is. Afhankelijk van de medewerking van de grondeigenaren is er dan plek voor een kleiner of groter energielandschap. Rijne Energie hoopt natuurlijk op dat laatste. Guido: “De Utrechtse duurzame elektriciteitsproductie is nu minder dan 5%. Met een aantal grote windmolens en zonnevelden kunnen we de productie in één klap naar 30% brengen. Dat is natuurlijk wel waar wij energie uit halen en energie in willen stoppen.”

_{Tekst: Koosje de Beer}