Naar aanleiding van het eerste jaar Energie van Utrecht –

Belangrijke mede-aanjager bij het ontstaan van Energie van Utrecht, dat is Guus Ydema. Iemand met heel veel ervaring ook. Bijvoorbeeld als directeur van Agem, de regionale coöperatieve groene energiemaatschappij die nu al zeven jaar actief is in de Achterhoek. Wat zou Energie van Utrecht kunnen leren uit die ervaring? We bevragen Guus.

‘Eén jaar Energie van Utrecht? Nou, we waren al langer in gesprek met verschillende betrokkenen, de NMU faciliteerde dat actief met bijeenkomsten. En bij provincie Utrecht was energietransitie ook goed in beeld, blikt Guus terug. ‘Eerst groeide het idee voor een regionale koepelcoöperatie bij een paar mensen die al met grote projecten bezig waren. Dat sloeg om naar voortvarende actie toen een grotere groep uit de lokale coöperaties besefte dat zo’n organisatie noodzaak is om de energietransitie op te schalen. Het verhaal van Agem hielp, dat gaf het vertrouwen: het kán ook gewoon’.

Over Agem
Wat is dan het verhaal van Agem? In het kort: na een paar jaar aanloop is de regionale coöperatie opgericht in 2013 door 8 gemeenten in de Achterhoek. De afgelopen jaren kwamen daar 15 lokale energiecoöperaties bij. Agem heeft op dit moment 32 mensen in dienst in drie units met vijf werkmaatschappijen voor respectievelijk besparen, opwekken en levering. ‘Agem is klein begonnen, pas later kwamen de grote projecten. De omstandigheden waren heel anders toen. Zo zijn we bijvoorbeeld meteen regionaal gestart, want op lokaal niveau was de allereerste energiecoöperatie net in oprichting. Wat hielp was de Achterhoekse mentaliteit van samen aan de slag. Maar geen RES nog, en zeer beperkt geld beschikbaar. Voor Energie van Utrecht is de situatie nu in zoveel opzichten gunstiger.’

Omstandigheden nu
Een groot voordeel in Utrecht is de bestaande projectleiderspool, opgezet door de NMU, de provincie en Energie Samen. ‘Dat was de opmaat voor Energie van Utrecht. Een andere positieve factor is het Ontwikkelfonds en dat provincie Utrecht daaraan meedoet. Er zijn nu zoveel meer projecten mogelijk! De regio Utrecht is bovendien geografisch compacter dan de Achterhoek. En Energie van Utrecht kan ook sneller gaan omdat het een interessante werkgever is voor hoogwaardige professionals. Agem moest destijds eerst nog langere tijd haar bestaansrecht bewijzen.’

Keuze werkterrein
Agem heeft een breed werkterrein en dienstenpakket opgebouwd. Wat is Guus’ idee daarbij voor Energie van Utrecht? ‘Ik zou een tijdje focussen op opwekking. Voor energielevering zijn er al andere goede partijen, zoals om | nieuwe energie. En misschien ook wat doen met warmteprojecten. Maar pas op: dat is een heel andere business. Op dat vlak moet je het wiel nog wél uitvinden en is extra geld nodig. Misschien zou je het organisatorisch kunnen splitsen, op zo’n manier dat je voor beide terreinen goed aandacht houdt. En natuurlijk goed aansluiten bij Buurtwarmte van Energie Samen, daar is al expertise.’

Dilemma
Guus noemt het een eeuwig dilemma, die keuzes: ‘Bij Agem denken we nu ook aan de slag te gaan met mobiliteit, er bestaat al regionale samenwerking op dat gebied. En de keuze voor het werkterrein besparen – ja, de hele energietransitie overziend is dat zó groot, we móesten in onze visie wel diensten aanbieden om grotere slagen te kunnen maken. En er bestond al een ‘thematafel’ voor regionale samenwerking waaraan bedrijven, overheden, instellingen, het onderwijs en Agem deelnemen. We hoefden dus niet alle relaties nog zelf gaan opbouwen. Maar bovendien, Agem is een bedrijf, je moet wel levensvatbaar zijn, daar worden sommige keuzes ook door ingegeven.’

Financieel
Guus over financiën: ‘Startkapitaal is nodig om op gang te komen. Het is een beperkt bedrag in verhouding met wat er totaal nodig is voor de energietransitie, maar wel met een hoog risicoprofiel. Daar speelt de overheid een belangrijke rol bij; zonder een landelijk Ontwikkelfonds en de subsidie van de provincie Utrecht kan het niet. Verder is veel werkkapitaal nodig, om sneller te kunnen werken. Je moet een buffer hebben om te kunnen voor-investeren. Wat hopelijk gaat helpen zijn de nieuwe fondsen uit Europa. Maar je moet ook goed je businesscases op orde hebben, met een niet te grote blijvende afhankelijkheid van subsidie.’

Energie van Utrecht
Gaat Energie van Utrecht slagen? ‘Absoluut. De energie vanuit het bestuur en de directie is super. En als ik kijk naar de kwaliteiten van de mensen, bijvoorbeeld in de projectleiderspool, die vormen een hele goede basis. De ‘mensen’ zijn – bijna – het belangrijkste. En er staat een behoorlijk aantal grote opwekprojecten klaar voor de komende jaren. De RES helpt, en de Europese gelden. Werkkapitaal is nog het lastigst.’

Guus Ydema woont in Breukelen. Hij is directeur van Agem, bestuurder van de landelijke koepel Energie Samen en voorzitter van de energiecoöperatie 2030.nu in gemeente Stichtse Vecht. Bekijk ook zijn presentatie van november tijdens de ALV van Heuvelrug Energie, over het belang en de mogelijkheden van bovenlokale samenwerking.