Het eerste zonnepark van Utrecht begon als een vergeten restlandje in Leidsche Rijn. De lange weg vanaf 2016 tot 2023 was niet makkelijk. Wat zijn de geleerde lessen?

Zonnepark Meijewetering is ontwikkeld door energiecoöperatie Energie-U uit Utrecht, met projectleider Anton Kiewiet. Graag wil Energie-U de geleerde lessen bij de ontwikkeling van dit park delen. Oftewel: waar zijn ze trots op? Waar leerden ze van?

Hieronder deelt Energie-U 18 belangrijke geleerde lessen. Hopelijk kun je hiermee je voordeel doen. Je kunt de 18 lessen ook als infographic downloaden (als pdf-bestand). Daarop worden de geleerde lessen op kleurrijke wijze verbeeld (door John Weeren).

Waar zijn we trots op?

1. Winnaar van Duurzaamheidsaward

Dit is een prijs van de zonne-energie branche voor het beste niet gebouwgebonden zonne-energie systeem. De branche roemt in de nominatie de verplaatsbaarheid van de zonnepanelen, het lokale karakter en de omzeiling van de netcongestie.

2. Eerste zonnepark in gemeente Utrecht

Ondanks dat het gemeentebestuur grote ambities op het gebied van duurzame opwek heeft is het niet makkelijk om in een stedelijke gemeente als Utrecht een zonneveld te realiseren. Het doorlopen leerproces heeft er wel voor gezorgd dat het zonnepark Meijewetering snel navolging krijgt.

3. Lokaal opgewekt, lokaal verbruikt via kabel naar RWZI

Energie-U wil graag lokaal duurzame stroom opwekken en deze ook graag zo veel mogelijk lokaal weer gebruiken. Met de directe verbinding naar de zuivering wordt invulling gegeven aan dit principe en hebben we vooralsnog geen energieleverancier nodig.

4. Energiecoöperatie ontwikkelt zelf

Energie-U heeft samen met de HDSR het zonneveld ontwikkeld. We hebben dus geen projectontwikkelaar ingeschakeld. Hierdoor konden de kosten laag worden gehouden en konden de deelnemers optimaal profiteren van de opbrengsten.

5. Verplaatsbaar concept

Om in geval van calamiteiten of onderhoud toch bij de aanwezige kabels te kunnen zijn de zonnepanelenmodules verplaatsbaar gemaakt. Dit is een uniek concept. De HDSR is voornemens dit verplaatsbare systeem ook bij andere locaties toe te passen.

6. Goede partner(s) zoals HDSR

Veel lof gaat ook naar partner HDSR. Zij verzorgden de aanbesteding, de aansturing van de aannemers, de aanleg van de kabel en waren ook bereid de stroom af te nemen.

7. Deals met stakeholders zoals vissers

Bij projectontwikkeling hoort ook dat er met de stakeholders en omgeving (sportvissers) compromissen moeten worden gesloten. Voor de vissers is een stuk oever behouden gebleven en de hoofdwater- en gasleidingen zijn nog steeds goed bereikbaar in geval van calamiteit of onderhoud.

8. Financiering door bewoners, lokaal eigendom

76 bewoners hebben het Energie-U deel van het zonnepark, middels obligaties en participaties, gefinancierd. Hierdoor was geen banklening nodig. Dit is invulling van de coöperatieve gedachte pur sang.

9. Haalbaar maken businesscase

Het zonnepark Meijewetering is een relatief klein zonneveld. Vanuit projectontwikkelaars is voor kleine zonneparken weinig interesse. Des te meer bijzonder dat het wel gelukt is de businesscase haalbaar te maken, mede omdat er bijzondere technische voorzieningen getroffen dienden te worden.

Waar leerden we van?

1. Ontwikkelen zonder duidelijke gemeentelijke beleidslijn

Gemeente had in 2016 nog geen ervaring met zonneparken en interne werkprocessen waren hier nog niet op afgestemd. Het ging hier o.a. over de te volgen ruimtelijke procedure, vorm van de af te sluiten overeenkomst en hoogte van de huur.

2. Hoe om te gaan met K&L (gasleiding)

De hoofdwater- en gasleidingen op het veld stellen bijzondere eisen aan het ontwerp van het zonnepark. De leidingen moeten te allen tijde bereikbaar zijn bij calamiteiten en onderhoud, de kathodische bescherming (anti-roest) mag door de zonnepanelen niet worden beïnvloed en er mag geen stroom de grond in lekken.

3. Afweging stroomaansluiting

Er waren verschillende opties voor de aansluiting van het zonnepark; op het elektriciteitsnet (Stedin), een kabel naar de zuivering of door een kabel naar één van de omliggende bedrijven. Alle voor en nadelen van de opties zijn afgewogen. Er is uiteindelijk gekozen voor de verbinding met de zuivering. Het voorkomen van overbelasting van het elektriciteitsnetwerk speelde hier in mee.

4. Keuzes wijze van financiering

Om invulling te geven aan het concept ‘local for local’ is niet gekozen voor een banklening maar voor het ophalen van geld (via crowdfunding) bij bewoners en bedrijven uit de buurt. Hierbij konden deelnemers kiezen voor minder risicovolle obligaties (lening met vast rente) of de meer risicovolle participaties (aandelen). Door beiden aan te bieden kon voldoende geld worden ingezameld.

5. Proces stakeholders (gasunie, waternet, vissers)

Omdat de belangen van verschillende stakeholders tegengesteld waren aan de ontwikkeling van het zonnepark zijn verschillende compromissen gesloten. Dit proces liep niet altijd soepel en zorgde voor flink wat oponthoud. Met de nodige creativiteit en bereidheid om water bij de wijn te doen zijn uiteindelijk oplossingen gevonden.

6. Steeds veranderende businesscase

De businesscase werd flink onder druk gezet door de ingeleverde ruimte voor kabels en leidingen, de wens voor een directe verbinding met de zuivering en een aanbesteding die hoog uitviel. Uiteindelijk zorgden hogere subsidiebedragen en hogere stroomtarieven voor een oplossing.

7. Tegenslagen (corona, aanbesteding)

Door corona konden we geen fysieke bijeenkomsten organiseren waarmee vertrouwen kon worden gewekt. Met behulp van verschillende webinars is dit uiteindelijk in voldoende mate gelukt.

Er waren maar twee inschrijvers voor de aanbesteding. Beiden schreven te hoog in. Gelukkig was er één partij die bereid was om op verschillende punten de prijs naar beneden bij te stellen.

8. Nog meer tegenslagen (weer, ecologie, uitvoering)

De bouw van het zonnepark is door verschillende oorzaken vertraagd. Door overvloedige regenval in het voorjaar kon het veld niet bouwrijp worden gemaakt, mocht er niet gemaaid worden vanwege het broedseizoen, was er personeelsgebrek bij de aannemer en leverden onderaannemers niet op tijd.

9. Partners enthousiast houden

Ondanks de vele uitdagingen en vertragingen hebben we partners enthousiast weten te houden door een positieve projectcommunicatie. Met als klap op de vuurpijl een spetterend openingsfeest en het winnen van de duurzaamheidsaward vanuit de branche.

Meer informatie over dit zonnepark vind je op de website van Zonnepark Meijewetering.