De meeste Nederlandse huishoudens hebben geen inzicht in en geen zeggenschap over gas en licht, twee fundamentele basisbehoeften. Volgens coöperatiebestuurder Siward Zomer kan dat anders. Met een gedemocratiseerd energiesysteem, waarin iedereen kan meedoen.

Power to the people: geef de energiemarkt terug aan de burger

Je kunt luisteren naar deze podcast van De Correspondent; Lex Bohlmeijer in gesprek met Siward Zomer. Dit kan via een app of via de websitepagina van De Correspondent.

Siward Zomer beschouwt zichzelf niet als revolutionair. Maar sinds hij in Amerika politieke filosofie studeerde zet hij zich wel met ziel en zaligheid in voor energiecoöperaties in Nederland en Europa. Dat wil zeggen: rustig van binnenuit de energiemarkt in Nederland transformeren, dat is het ideaal.

Als je het hebt over de energietransitie, dan gaat het in de eerste plaats om de overgang naar duurzame, hernieuwbare energie. Wind en zon met name. Maar dit gesprek focust op een andere ontwikkeling, namelijk de manier waarop ons energiesysteem is georganiseerd. Het sleutelwoord is macht. Wie beschikt over de assets, zoals dat heet, de productiemiddelen, de windmolens, de zonneparken?

In feite pleit Zomer (Vriezenveen, 1982) voor een proces van democratisering. En dat is opmerkelijk. Want we leven toch in een democratie? Ja, officieel wel. Maar dit is wat het heilige geloof in marktwerking heeft opgeleverd: op het terrein van de economie worden de belangrijke beslissingen genomen door kleine groepjes mannen die zich volledig onttrekken aan controle of medezeggenschap. En dat bij warmte en elektriciteit, basisbehoeften van onze samenleving. Zomer kan daar met zijn pet niet bij.

En hij weet waar hij het over heeft. Deze kleinzoon van een keuterboer (hij mocht hem altijd helpen met de koeien, de kippen, in de groentetuin) is coöperatief directeur van Energie Samen, dat is de koepel van alle energiecoöperaties in Nederland. Dat zijn er inmiddels bijna zevenhonderd. Er zijn plannen om organisaties op te richten in duizend wijken. Verder speelt hij een rol als secretaris van het Europese netwerk van energiecoöperaties en is hij mede-eigenaar van een aantal windmolens, via De Windvogel, een windcoöperatie.

Het is een uitgelezen moment om met hem te praten. Op dit ogenblik wordt onderhandeld over een nieuwe Warmtewet. Minister Jetten (Klimaat en Energie, D66) wil toe naar iets waar de gemeenten al langer op aandringen: de ontkoppeling van de energieprijs voor warmtenetten en de gasprijs. De startdatum is uitgesteld tot 1 juli 2024. Maar er ligt een geweldige kans voor deze minister om iets van de funeste gevolgen van de marktwerking terug te draaien.

Dit is het tweede deel van een vierluik over energie van De Correspondent.