Van ons bestuurslid Aart Houwink

Oktober 2024

Vrijwilligers en professionals

Wat is de rol van (betaalde) professionals in een energiecoöperatie? Hoe verhoudt die zich ten opzichte van de rol van vrijwilligers? Zouden we vaker van professionals gebruik moeten maken of juist niet? Het zijn geen makkelijke vragen.

Laten we eerst naar de uitersten kijken. Bijvoorbeeld Friesland Campina en de Rabo bank. Beide zijn coöperaties, al realiseren we ons dat niet elke dag. Het zijn grote organisaties met 20.000+ betaalde krachten, professionals dus. Omdat het coöperaties zijn, zijn er ook leden. Bij Friesland Campina zijn dat boeren, bij Rabo bank burgers en ondernemers. En die leden oefenen invloed uit op het beleid. Zijn ze de “baas”? Formeel wel, maar in de praktijk denk ik dat het niet zo simpel is, en dat de directies een belangrijk deel van de richting bepalen. Maar ze kunnen dat niet zonder goed overleg met de leden, die over belangrijke onderwerpen uiteindelijk hun stem uitbrengen.

En dan het andere uiterste, de energiecoöperatie met uitsluitend vrijwilligers. Het mooie daarvan is dat die echt deel uitmaakt van de lokale gemeenschap. Ieder draagt bij wat hij of zij kan en samen maak je energie van, voor en door bewoners. Prachtig. Of is het toch niet zo mooi in de praktijk? Heeft iedere bewoner zin en tijd om een bijdrage te leveren? Hoe organiseer je een (grote) groep vrijwilligers zodat ze echt goed samenwerken? Is de benodigde deskundigheid er op elk gebied? Gaat het allemaal snel genoeg om de doelen van de energietransitie te halen?

Voor energiecoöperaties denk ik dat het ideaal ergens tussen beide uitersten in ligt. En voor de ene coöperatie zal het anders zijn dan voor de andere, afhankelijk van de ambitie, de lokale omstandigheden en de mensen.

Iedere energiecoöperatie zou zich af en toe af moeten vragen of hun organisatie nog past bij nieuwe uitdagingen, inclusief de rol van professionals versus vrijwilligers. Daar horen ook vragen rond betaling bij – niet alleen voor de professionals, maar mogelijk ook voor de vrijwilligers. Vaak zal de conclusie zijn dat er meer geld nodig is. Ik denk dat we ons daar niet voor hoeven te schamen en die vraag gerust bij gemeente, provincie of andere (publieke) instanties neer kunnen leggen.

Immers, energiecoöperaties kunnen een cruciale rol in de energietransitie spelen. Dat is in het belang van ons allemaal!